Wirtualne warsztaty wielkanocne cz. I

przez | 2 kwietnia 2020

 

 

 

WIELKANOCNE TRADYCJE

Wielkanoc to najstarsze i najważniejsze święto chrześcijańskie, upamiętniające śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Z tym okresem związanych jest również wiele zwyczajów i obrzędów ludowych.

Niedziela Palmowa i Wielki Tydzień

Ostatnia niedziela postu nosi miano Niedzieli Palmowej. Wierni przychodzą wówczas na mszę wraz z palmami, które upamiętniają wjazd Chrystusa do Jerozolimy. Dzień ten poprzedza również rozpoczęcie ostatniego tygodnia postu. Tydzień ten był porą rozlicznych przygotowań do świętowania. Dla osób religijnych jest to okres wzmożonych postów i umartwień. Na początku wielkiego tygodnia należało zakończyć wiosenne porządki, tj. bielenie chałup, porządkowanie obejść, sprzątanie domów. W tym okresie dekorowano domostwa stosownie do posiadanych środków i możliwości np. zielonymi gałązkami, malowanymi szlaczkami lub papierowymi wycinankami. Wielki Tydzień symbolizuje także ostatnie dni życia Jezusa – czwartek to upamiętnienie ostatniej wieczerzy (w ten dzień kapłani podczas mszy obmywają nogi dwunastu mężczyznom), piątek przypomina o męczeńskiej śmierci Chrystusa na krzyżu, sobota o złożeniu Jego ciała do grobu, a niedziela o zmartwychwstaniu.

Święconka

Święconka to koszyk z wybranymi potrawami. Do koszyka wkładamy sól, chleb, chrzan, kiełbasę. W koszyczku powinny znaleźć się pisanki, czyli pomalowane jajka, symbolizujące nowe życie, oraz baranek – chrześcijański symbol Świąt Wielkanocnych. Najdawniejsze baranki wykonywano z masła, pieczono je także ze słodkiego jajecznego ciasta. Pokarmy są święcone w Wielką Sobotę, a spożywane podczas śniadania w Niedzielę Wielkanocną.

Śniadanie wielkanocne

Uroczyste śniadanie wielkanocne ma na celu uczcić zmartwychwstanie Chrystusa. Na stole oprócz tego, co wcześniej włożyło się do święconki, królują żurek i biała kiełbasa, słodkie babki drożdżowe oraz mazurki. Podczas śniadania wielkanocnego Polacy składają sobie wielkanocne życzenia i dzielą się „święconym”. Na wielkanocnym stole zawsze królowało jajko, które uważano za znak zmartwychwstania, odrodzenia i powrotu życia. W ludowych wierzeniach pisanka była lekarstwem na chorobę, urok, chroniła przed pożarem, zapewniała urodzaj i szczęście. Wydmuszki pisanek wielkanocnych położone pod drzewami owocowymi miały je chronić przed szkodnikami. Wierzono, że rzucone w płomienie ugaszą pożar. Na wsi panował zwyczaj obdarowywania się pisankami. Dostawali je członkowie rodzin, osoby zaprzyjaźnione. Jeśli chłopak podarował dziewczynie pisankę, a ona ją przyjęła i w zamian dała swoją, znaczyło to, że odwzajemnia uczucia kawalera. Pisanki przynoszono również zmarłym i zakopywano w ziemi.

Lany poniedziałek

Inaczej nazywany śmigusem dyngusem. To tradycja bardzo stara, która dziś przybrała nieco mniej symboliczne znaczenie. Kiedyś wodą oblewano tylko niezamężne dziewczyny. Ta z dziewcząt której nie oblano wiadrem wody albo nie wrzucono do rzeki, stawu lub chociaż koryta do pojenia bydła, czuła się obrażona. W poniedziałek wielkanocny o świcie gospodarze kropili również swoje pola wodą święconą, żegnali się znakiem krzyża, wbijali w ziemię krzyżyki z palm, aby zapewnić urodzaj i pomyślność w pracy, a także ochronić zasiewy przed gradem.